14.01.2025 r.

HDL, zwany potocznie „dobrym cholesterolem”, to gwiazda wśród lipidów. Dla wielu osób wysoki poziom HDL jest synonimem zdrowego serca i naczyń oraz powodem do machnięcia ręką na pozostałe nieprawidłowe parametry lipidogramu. Ale czy na pewno tak jest? Czy HDL może być za wysoki, a nawet… szkodliwy?

Otóż, nie zawsze wysoki HDL działa na naszą korzyść. Dzisiaj opowiem Ci, dlaczego ta historia ma drugie dno i dlaczego funkcjonalność HDL bywa ważniejsza niż sama jego ilość.

HDL za wysoki. Wysoki poziom HDL przyczyny. Wysoki HDL co oznacza? Wysoki cholesterol HDL
Czy cholesterol HDL może być za wysoki?
Zdjęcie: Tanya Prodaan

Pobierz bezpłatne Kompendium i dowiedz się, co oznacza wysoki cholesterol, trójglicerydy, apo B i inne wyniki lipidogramu. Oraz co z nim zrobić.

POBIERAM

1. Po co nam HDL?

Zacznijmy od tego, co robi HDL (High Density Lipoprotein) w naszym organizmie.

Jego główną rolą jest transportowanie nadmiaru cholesterolu z tkanek obwodowych do wątroby oraz np. nadnerczy, gdzie może on zostać przetworzony lub wydalony. Jest to proces, który potencjalnie chroni nas przed miażdżycą i innymi chorobami sercowo-naczyniowymi. Dlatego HDL od lat zyskał status ochroniarza naszego serca, a wiadomo – im więcej ochroniarzy – tym lepiej.

Jednak cząsteczka HDL ma o wiele więcej zalet, niż jedynie odbębnianie funkcji cholesterolowego kuriera.

Do jej innych supermocy należą m.in.:

  • działanie przeciwzapalne m.in. w obrębie blaszek miażdżycowych
  • działanie przeciwzakrzepowe oraz hamujące obumieranie (apoptozę) komórek śródbłonka naczyń krwionośnych
  • działanie antyoksydacyjne, które chroni cząsteczki LDL przed utlenianiem – jednym z głównych procesów odpowiedzialnych za powstawanie blaszek miażdżycowych

Niemniej, nawet superbohaterowie mają swoje słabości.

Chociaż tradycyjnie uważa się, że im wyższy poziom HDL – tym lepiej, badania pokazują, że bardzo wysokie wartości cholesterolu HDL mogą nie tylko nie chronić, ale nawet zwiększać ryzyko chorób sercowo-naczyniowych1,2. Dlaczego?

Odpowiedź kryje się w jakości, a nie ilości.

HDL za wysoki. Wysoki poziom HDL przyczyny. Wysoki HDL co oznacza? Wysoki cholesterol HDL
Problemy z zaufaniem, żądza zemsty czy impulsywność – to tylko niektóre ze słabości ratujących ludzkość bohaterów.
HDL, jak na superbohatera przystało, również ma swoją mroczną stronę.
Zdjęcie: Yulia Matvienko

Sprawdź również: Wysoki cholesterol nie-HDL – co to oznacza?

2. Norma cholesterolu HDL i jego funkcjonalność

Normy cholesterolu HDL wyglądają następująco:

  • > 40 mg/dl (1,0 mmol/l) u mężczyzn
  • > 45 mg/dl (1,2 mmol/l) u kobiet

Norma HDL nie zakłada górnej granicy. W badaniach, jego wyższe stężenia korelują z mniejszym ryzykiem chorób serca i naczyń, choć efekt ten najprawdopodobniej osiąga plateau przy stężeniu 75 mg/dl u kobiet i >90 mg/dl u mężczyzn3.

Niemniej, jeśli HDL przestaje działać prawidłowo, to przestaje być Twoim sprzymierzeńcem niezależnie od tego, ile masz go w swoich tętnicach. Może wręcz uczestniczyć w procesach zapalnych, a nawet promować stres oksydacyjny4.

To trochę tak, jakby Twój ochroniarz postanowił jednak zmienić strony i wbić Ci nóż w plecy.

Co może go doprowadzić do tej zdrady?

Sprawdź również: Co to jest apolipoproteina B i jakie są normy?

3. Kiedy cholesterol HDL szkodzi?

HDL działa jak dobry pracownik – kiedy jest w formie, skutecznie wykonuje swoją pracę.

Jednak pod wpływem różnych czynników może stać się dysfunkcyjny i zacząć partaczyć robotę narażając całą fabrykę na straty. Dysfunkcyjny HDL traci zdolność usuwania cholesterolu i nie spełnia swojej roli ochronnej.

Co może doprowadzić HDL do takiego stanu?

Oto kilka przykładów:

Dyslipidemia aterogenna: Wysokie trójglicerydy, niski HDL oraz wysokie stężenie tzw. sdLDL (małe gęste LDL)

Stany zapalne: Miażdżyca, otyłość czy choroby autoimmunologiczne modyfikują HDL, zmniejszając jego funkcjonalność.

Stres oksydacyjny: Wolne rodniki, zanieczyszczenia, a nawet zła dieta uszkadzają lipidy i białka HDL.

Hiperglikemia: W cukrzycy czy insulinooporności glikacja białek HDL osłabia jego działanie (glikacja to „przyklejanie się” cząsteczek glukozy do białek).

Genetyka: Mutacje w genach związanych z metabolizmem HDL mogą powodować, że HDL działa mniej efektywnie.

Stany zapalne
Miażdżyca, otyłość czy choroby autoimmunologiczne, to tylko niektóre z chorób skutkujących przewlekłym stanem zapalnym, mogącym prowadzić do zaburzenia pracy HDL-C.
Zdjęcie: Vladimir Fedotov

Sprawdź również: Trójglicerydy – co to jest i z czego powstają?

4. Wysoki poziom HDL cholesterolu – przyczyny

Przyczyny bardzo wysokich wartości HDL bywają różne – od genetyki po styl życia.

Zacznijmy od genetyki.

Wyobraź sobie, że Twoje geny zostały zaprogramowane tak, by produkować dużo HDL. Brzmi świetnie? Brzmi.

I w przypadku rodzinnej hiperalfalipoproteinemii całkowicie się sprawdza.

Jednak nie u osób z mutacjami w genie SR-BI.

SR-BI to główny receptor wyłapujący pakunki cholesterolu zebrane przez cząsteczki HDL z całego organizmu.

W wątrobie czy narządach steroidogennych, są one dzięki niemu wprowadzane do komórek i mogą zostać zużyte do produkcji hormonów steroidowych lub wydalone do żółci.

Historia może mieć jednak zaskakujący zwrot akcji, gdy receptor nie spełnia swojej funkcji.

Za wysoki poziom HDL cholesterolu. HDL za wysoki. Wysoki poziom HDL przyczyny. Wysoki HDL co oznacza? Wysoki cholesterol HDL
Mutacje genetyczne prowadzące do wysokiego poziomu HDL mogą mieć różne skutki.
Zdjęcie: Curology

Wówczas HDL-cholesterol krąży we krwi dłużej niż powinien i jest narażony na opisane w powyższym punkcie procesy, które prowadzą do jego dysfunkcji.

Wynik? U pacjentów z tą mutacją, pomimo wysokich stężeń HDL-C, obserwuje się znacznie wyższe ryzyko sercowo-naczyniowe oraz zwiększone ryzyko zawału serca.

A co ze stylem życia?

Jednym z czynników mogących powodować wysokie stężenie cholesterolu HDL jest dieta ketogeniczna.

Dotyczy to zwłaszcza osób z tzw. fenotypem LMHR, u których wyższemu stężeniu HDL towarzyszy wysoki LDL oraz niskie stężenie trójglicerydów.

Zagorzali zwolennicy tego modelu odżywiania lubią mówić, że wysoki HDL znosi szkodliwość LDL, ale nie ma żadnych dowodów, że tak to właśnie wygląda.

Dodatkowo, jeśli w jadłospisie ląduje dużo potraw smażonych, przetworzonych i obfitych w długołańcuchowe tłuszcze nasycone (tzw. „dirty keto”) – może to prowadzić do efektów prozapalnych takiej diety. A co za tym idzie – zwiększa ryzyko dysfunkcji HDL.

Dieta ketogeniczna keto i za wysoki poziom hdl cholesterolu. HDL za wysoki. Wysoki poziom HDL przyczyny. Wysoki HDL co oznacza? Wysoki cholesterol HDL
Zdjęcie: Yoav Aziz

Sprawdź również: Jak obniżyć cholesterol LDL bez leków?

5. Mam wysoki poziom HDL cholesterolu – jaki z tego wniosek?

Po pierwsze – bez paniki.

Najczęściej wysoki poziom HDL nie świadczy o patologii – zwłaszcza, jeśli nie towarzyszą mu inne nieprawidłowości w parametrach lipidogramu i choroby przewlekłe. Ponadto, aby HDL-C stał się dysfunkcyjny, nie musi być bardzo wysoki.

Tym wpisem chcę Cię przede wszystkim przestrzec przed sytuacją, w której wysokie wartości cholesterolu HDL traktujesz jako usprawiedliwienie braku pracy nad pozostałymi wynikami badań. Jeśli masz wątpliwości, czy Twoja sytuacja zdrowotna wymaga interwencji – skonsultuj się z lekarzem.

Choć wysoki poziom HDL może wydawać się błogosławieństwem, warto spojrzeć głębiej. Jakość HDL, jego funkcjonalność oraz ogólny obraz lipidowy są kluczowe, by ocenić, czy ten bohater naprawdę Cię chroni, czy raczej skrywa tajemnicę, która może niemiło zaskoczyć.

Sprawdź również: Stłuszczenie wątroby – skąd się to wzięło?!

Pamiętaj proszę, że artykuł ma charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny. Nie zastąpi osobistej konsultacji z zaufanym lekarzem.